Beslenme Tartışmaları

Bu yazı ile size net bir özet yazdım.

Sağlıklı beslenme nedir? Ne yenecek, ne yenmeyecek?

Her gün televizyonlarda, gazetelerde bu tartışma sürüyor. Aklımız karışık… Artık en yetkin uzmana bile güven kalmadı. Bunda medyanın da konuyu reyting uğruna sansasyonel hale getirmesinin rolü büyük.

Peki, nedir bu beslenmenin şifresi?

Beslenme ve gıda biyolojisi elbette bir makale ile özetlenemez. Bu yazıda ben size en sık gündeme gelen başlıkları özetledim.

Geçtiğimiz Kanser Haftası nedeniyle düzenlediğimiz “Kanser ve Beslenme” konulu konferans için bazı uzmanları Bursa’ya davet ettik. Uzmanların üstünde anlaştıkları ve bizim de katıldığımız ana hatlar şöyle; 

 

 

• İnsan için en ideal durum açlık… Elbette olası değil. Pratikte ne yapılabilir? Öğün azaltılacak. Hatta mümkünse akşam yemeği yenmezse en iyisi. Mutlak yenecekse hava kararmadan yemek en iyisi. Gece sadece sebze, meyve, sıvı ve az çerez olabilir.  
•  
• Sanayi tipi un ve şeker, margarin kesin yasak. Tereyağına biraz cevaz var. Şekersiz olmaz diyenler için önerilen Stevia tatlandırıcısı en uygunu. Unlu ürünler için “tam buğday” ürünleri olmalıdır. Ekmek yerine erişte, pirinç yerine kuskus tercih edilebilir. 
•  
•  Tuz olmazsa çok iyi, kullanılacaksa deniz veya kaya tuzu olmalı.
• Önemli olan denge… Et yanında mutlak çiğ sebze olacak. Tüm gıdalar için özet “azı karar”. Su bile çok alınınca toksik yani zehirli… İçine koruyucu, renklendirici ve ek kimyasal konmuş gıdalar kesin yasak. Ev konservesi tarzında hazırlanmış katkısız konservelerde sorun yok.
• Yoğurt dediğin 3 günde ekşir, küflenir. Ama bugün aldığımız yoğurt günlerce bozulmadan durabiliyor. En iyisi evde yapmak veya katkısız yoğurt bulmak. Yoğurt yaparken probiyotik ile mayalamak en iyisi. Bunu yapamıyorsanız, günde bir bardak kefir önerilen en iyi probiyotik.
• Günlük olarak alınması mutlak alınması gerekenler; Omega 3 (özellikle deniz ürünü az alanlar), D vitamini (çünkü artık daha az güneş altındayız), B vitamin grubu (özellikle orta yaş sonrası veya hemogramda MCV 95 üzerinde olanlar) ve mutlak en az 2 litre sıvı
• Orta yaşı geçenler için düşük dozda bebek aspirin (80 -100 mg kadar) öneriliyor. Yılda bir kez mutlak HbA1c, B12 vitamin ve tiroid hormon düzeyi bakılmalıdır. Eğer bunlar normal ise yaşlanma gecikir. İnsülin direnci meselesini mutlak araştırın. Bu konuda tüm uzmanlar hem fikir. 
• Sağlık açısından en zengin ve yararlı kimyasal maddeleri içeren besinler: sarımsak, soğan, pırasa, enginar, brokoli, karnabahar, lahana, turp, şalgam, domates, biber, havuç, kereviz, karalahana, kişniş, kimyon, maydanoz, greyfurt, üzüm, dut, böğürtlen, çilek, kiraz, vişne, elma, portakal, limon, kavun, karpuz, tam buğday, arpa, yulaf, kahverengi pirinç ve yeşil çaydır. Beslenmenin üçte ikisi bitkisel olmalı.
• Kilolar kalçalarınıza gidiyorsa çok yiyorsunuzdur. Belinize gidiyorsa kötü yiyecekler tüketiyorsunuzdur. O yüzden belinizin çevre ölçümü, tartılan kilodan daha önemlidir. Sağlıklı kilo almak veya vermek tamamen bel bölgesindeki yağlanma azlığıyla anlaşılır. (ideal bel çevresi 110 cm’den az olmalıdır).
•  
•  Gelelim kolesterol meselesine… Bilim dünyası bu konuda ikilem içinde. Kolesterol önemli bir yapı taşı ve sağlığımız için gerekli. Peki, kolesterol ne zaman sorun?  Önemli olan total kolesterol değil, HDL ve LDL dengesi… Şimdi aklınızda kalsın diye LDL’ye “lanet” , HDL’ye de “hayırlı” kolesterol diyelim. İdeal denebilecek ölçü LDL düzeyinin 130’un altında, HDL’nin de 60’ın üzerinde olması. LDL düzeyi 160’ın üstündeyse dikkat… Önce diyet, egzersiz olmuyorsa kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler) kullanılmalı (bu konuda uzmanlar hem fikir değil )
• Asıl sistem: Bağışıklık Sistemi… Bağışıklık sisteminde sorun olursa kanser, kanserli hastada metastaz (yayılım) veya tekrar tümör oluşması kaçınılmaz. Hergün vücudumuzda oluşan binlerce tümör hücresi veya bozuk hücre bağışıklık sistemi ile ortadan kaldırılıyor.
• Bağışıklık sistemi için, Anti-oksidanların en önemlileri C ve E vitamini, beta-karoten, selenyum, bazı protein bileşikleri, isoflavonlardır. Fakat bu konuda dikkat! Aşırı kullanımlarında (C vitamini hariç) tam tersine kanser oluşumu oluyor. Türkiye vitamin açısından zengin bir ülke, özel bir sorun yoksa ekstra vitamin tableti almaya gerek yok.

Sonuç olarak; güçlü bir bağışıklık sistemi ve iyi beslenme için; az öğün, sık öğün, bol sıvı hep duyduğunuz şeyler. Dikkat çekeceğim şey ise; kırmızı gıdalar, zamanında ve ölçülü bitkisel tüketim.

Yazılacak çok bilgi var ama yerimiz dar. Beslenme üzerine yazılmış milyonlarca makale ve kitap, yapılmış binlerce televizyon programı var. Ama bunların hepsini özetleyen ve kapsayan bir atasözümüz bence tüm konuyu özetliyor “Azı karar, çoğu zarar”…

 

Yazan: Dr. Ceyhun İrgil